با عوارض بیماری دیابت بیشتر آشنا شوید

شیوع بیماری دیابت در ایران و سراسر جهان روز به روز در حال افزایش است که به دلیل تغییراتی است که در سبک زندگی مدرن امروزی به وجود آمده است. این بیماری  عوارض زیادی برای مبتلایان در پی دارد که در ادامه به آنها پرداخته شده است.

 

وجود مقدار زیادی گلوکز در خون می‌تواند به بخش‌های گوناگون بدن به ویژه قلب، رگهای خونی، کلیه‌ها، دستگاه عصبی، دستگاه تناسلی و پوست آسیب برساند. دیابتی‌ها در معرض آسیب‌هایی مانند حملات قلبی و مشکلات کلیوی، نابینایی، ناشنوایی و زخم پای دیابتی هستند. همچنین دیابت ممکن است منجر به اختلال در کارکرد مری، تنبلی معده، اختلالات کیسه صفرا، اختلالات عملکرد کبدی و اختلال در عملکرد روده بزرگ و کوچک شود که هر کدام به نوع خود باعث بروز علائم ویژه‌ای می‌شود.

در ادامه به طور اختصاصی‌تر به عوارض بیماری دیابت اشاره شده است.

قند خون بالا به عصب‌ها و رگهای پوست آسیب می‌رساند و باعث دگرگونی هایی در بافت پوست می‌شود. بافت آسیب دیده جایگاه خوبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها است. زخم‌های چنین بافتی نیز دیر بهبود می یابند. گردش ضعیف خون در پوست دیابتی‌ها می‌تواند منجر به زخم و عفونت شود. زخم‌ها و عفونت های پا ممکن است هرگز التیام نیابند و منجر به قطع عضو شوند.

 

زخم‌های دیابتی به معنای جراحت‌هایی در پوست، چشم و بافت‌های جنسی افراد دیابتی نوع ۱ و ۲ می‌باشد. این زخم‌ها معمولاً در اثر جراحت، التهاب، عفونت و یا شرایط دارویی ایجاد می‌شوند. بیش از ۷۵ درصد افراد دیابتی مبتلا به زخم‌های دیابتی هستند که در برخی موارد منجر به قطع عضو می‌شوند. در صورت مراجعه به موقع به پزشک این زخم‌ها به خوبی درمان می‌شوند. زخم‌ها در هنگام بروز، مستعد عفونت هستند.

 

علت مرگ در بیش از ۸۰ درصد افراد دیابتی، اختلالات قلبی و عروقی است. احتمال بروز تصلب شرایین ( سفت شدن دیواره رگ‌ها )، بیماری عروق کرونر ، فشار خون بالا ، افزایش سطح کلسترول خون ( چربی خون )، حمله قلبی و سکته در بیماران دیابتی بیشتر است.

هنگامی که مقدار کلسترول بسیار بالا است، رگهای بزرگ دچار گرفتگی شده و باریک می‌شوند. این گرفتگی که باعث سفت شدن رگ‌ها می‌شود، تصلب شرایین نام دارد. گرفتگی و باریک شدن رگ‌ها جریان خون را در سرتاسر بدن دچار مشکل می‌کند. زمانی که رگ‌ها باریک می‌شوند، خون کافی به آن‌ها نمی‌رسد درنتیجه منجر به بروز حمله قلبی می‌شود. همچنین با باریک شدن رگ‌ها، فشار خون افزایش می‌یابد.

 

دیابت می‌تواند به عروق خونی کوچک کلیه که برای فیلتر کردن مواد زائد ضروری هستند، آسیب وارد کند. این امر موجب نارسایی برگشت‌ناپذیر کلیه می‌شود که به آرامی در عرض چند سال رخ می‌دهد. قند و فشار خون بالا به گلومرول های کلیه (صافی‌های بسیار ریز کلیه‌ها) آسیب می‌رسانند. هنگامی که کلیه‌ها آسیب ببینند، کار برداشت مواد زائد و اضافی را به خوبی انجام نمی‌دهند. لذا این مواد در بدن انباشته‌شده و باعث آسیب رساندن به بدن می‌شوند. به عنوان مثال، نارسایی کلیوی می‌تواند منجر به تورم دست‌ها و پاها شود. در صورت آسیب شدید کلیه‌ها مقدار زیادی پروتئین از کلیه‌ها نشت کرده که در ادرار پدیدار می‌شود.

در مسیر بیماری دیابت ، کلیه‌ها طوری آسیب می‌بینند که قادر به تصفیه کامل خون نیستند؛ بنابراین مواد زائد در بدن تجمع پیدا می‌کنند و حتی در صورت عدم درمان، کلیه‌ها به سمت نارسایی پیش می‌رود و ممکن است نیاز به پیوند کلیه یا دیالیز باشد.

 

قند خون بالا به مدت طولانی، می‌تواند به رگ‌های خونی که به عصب‌ها اکسیژن می‌رسانند آسیب برساند. همچنین قند خون بالا می‌تواند به پوشش عصب‌ها آسیب وارد کند. عوارض عصبی از عارضه‌های طولانی‌مدت دیابت نوع ۱ و ۲ می‌باشند که معمولاً نیمی از افراد دیابتی از این عارضه رنج می‌برند.

آسیب دیدن عصب‌های محیطی بازوها، دست‌ها، ران‌ها و پاها می‌توانند به احساس گرفتگی در دست‌ها یا پاها بیانجامد. آسیب دیدن عصب‌های معده و روده در اثر قند خون بالا به احساس ناراحتی در معده، دل‌آشوبی، یبوست یا اسهال منجر می‌گردد.

به طور کلی عوارض عصبی دیابت به صورت های زیر بروز می‌کنند:

مورمور شدن، درد، بی‌حسی یا ضعف در دست‌ها و پاها، مشکلات گوارشی مانند احساس پری شکم، تهوع ، استفراغ ، اسهال و یبوست ، مشکلات ادراری یا مشکلات جنسی مانند بی‌میلی جنسی، تغییر در واکنش چشم به نور یا تاریکی، افزایش یا کاهش تعریق ، سرگیجه و غش کردن، از دست رفتن حس درد (به طوری که حتی در حملات قلبی خود ممکن است درد را حس نکنند)، مشکلات کلیوی،گاهی هم مشکلات عصبی به صورت دو بینی یا فلج یک‌طرفه صورت بروز می‌کند.

نوروپاتی نوعی آسیب عصبی است که احتمالاً در اثر بالا بودن غلظت گلوکز در عروق کوچک ایجاد می‌شود. نوروپاتی می‌تواند منجر به ضعف دست و پا و مورمور شدن آن‌ها، سوزش و احساس کرخی در پا و انگشتان و بازوها شود. نوروپاتی می‌تواند به مشکلاتی در هضم غذا، تهوع ، استفراغ ، اسهال یا یبوست بیانجامد. مشکلات بلع یا ریفلاکس اسید نیز ممکن است رخ دهد.

 

قند خون بالا به شبکیه چشم آسیب می‌رساند. گاهی بیماری دیابت موجب کدورت عدسی و در نتیجه بیماری آب مروارید می‌شود. گاهی هم عارضه گلوکوم یا آب سیاه ایجاد می‌گردد. افراد غیر دیابتی نیز ممکن است به این مشکلات دچار شوند؛ اما اغلب دیابتی‌ها در سنین جوانی به این مشکلات دچار می‌شوند.

 تغییر در عروق بسیار کوچک چشم در نهایت منجر به بروز آسیب شبکیه در تقریباً تمام دیابتی‌های وابسته به انسولین و اکثریت بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌شود. این بدان معناست که آزمایش سالانه چشم به منظور شناسایی تغییرات اولیه در چشم بیماران دیابتی حیاتی است. تخریب شبکیه به آرامی اتفاق می‌افتد. شبکیه چشم دارای رگ‌های خونی بسیار کوچکی است که به راحتی آسیب می‌بیند. قند خون و فشار خون بالا در درازمدت می‌تواند به این مویرگ‌ها آسیب برساند.

چنانچه بیمار دیابتی نظارت درستی بر قند خون خود نداشته باشد ممکن است تاری دید یا دوبینی پیدا کند و در بدترین حالت بینایی خود را از دست بدهد.

 

قند خون بالا به رگ‌ها، عصب‌ها و ماهیچه‌های صاف درون آلت تناسلی آسیب می‌رساند. این آسیب می‌تواند باعث سستی و ناتوانی آلت تناسلی هنگام نزدیکی شود. در حدود ۳۵ تا ۵۰ درصد مردان دیابتی دچار این آسیب می‌شوند. با نظارت و کنترل قند خون می‌توان از بروز این آسیب پیشگیری کرد.

ناتوانی جنسی و اختلال در نعوظ اندام تناسلی مردان یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین اختلالات جنسی ناشی از ابتلا به دیابت است که به طور عمیق و گسترده‌ای بر کیفیت زندگی زوجین تأثیر می‌گذارد. دیابت در زنان هم خطر ابتلا به انواع و اقسام مشکلات جنسی را بیشتر می‌کند. کاهش میل جنسی ، نرسیدن به اوج لذت جنسی یا ارگاسم ، کاهش برانگیختگی جنسی در هنگام نزدیکی و عفونت‌های واژن با فراوانی‌های متفاوت در بخش قابل توجهی از زنان مبتلا به دیابت بروز می‌کند.

 

افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر عفونت لثه‌هاو پوسیدگی و لق شدن دندان‌ها هستند. دیابت می‌تواند توان افراد را برای مقابله با میکروب‌ها کاهش دهد. این امر باعث افزایش خطر عفونت در لثه‌ها و استخوان‌های نگهدارنده دندان‌ها می‌شود.  به خصوص چنانچه فرد قبل از ابتلا به دیابت دچار عفونت لثه شده باشد. از این رو توصیه می‌شود بهداشت دهان و دندان را دقیقاً رعایت کنید.

 

سطح بالای قند خون ## فرایند طبیعی بهبودی بدن فرد و توانایی بدن برای مقابله با عفونت را کاهش میدهد. بویژه در زنان که عفونت‌های مثانه و مهبل بسیار رایج هستند.