جدول واکسیناسیون کودکان و نوجوانان
7 مهر 1398
بدون نظر
10 دقیقه
9 بازدید
برنامه واکسیناسیون کشوری کودکان و نوجوانان
هر کودکی که پا به جهان می‌گذارد، شایسته برخورداری از یک جسم سالم و توانمند است. بدن هر انسانی دارای یک سیستم ایمنی بسیار کارآمد است که به صورت تمام و کمال، از بدن او در مقابل انواع بیماری‌های عفونی و غیر عفونی محافظت می‌کند. بااین‌حال، برخی از عوامل بیماری‌زا می‌توانند سیستم ایمنی بدن را در شرایط سختی قرار دهند. وقتی این اتفاق بیفتد، می‌تواند باعث بیماری‌های جدی و خطرناکی شود. واکسیناسیون یا ایمنی سازی، با آماده‌سازی هرچه بیشتر سیستم ایمنی، از ما، در مقابل بیماری‌های خطرناک محافظت کرده و از انتشار این‌گونه بیماری‌ها در سطح جامعه پیشگیری می‌نماید. در این مقاله اطلاعات کاملی در مورد واکسن‌ها و برنامه واکسیناسیون کودکان و نوجوانان در کشور و ایمنی سازی خواهیم داد، با ما همراه باشید.
واکسیناسیون یا ایمن سازی چیست؟
هرگونه اقدامی که به منظور جلوگیری از بروز عفونت و یا تخفیف شکل طبیعی بیماری در فردی با تجویز آنتی‌بادی یا آنتی‌ژن بعمل آید ایمن‌سازی گفته می‌شود. با تزریق عضلانی یا وریدی آنتی‌بادی، ایمنی غیرفعال یا انتقالی ایجاد می‌گردد. دوام این نوع ایمنی کوتاه است و بستگی به نیمه عمر آنتی‌بادی در بدن فرد دریافت کننده دارد و این مدت درحدود 3 تا 4 هفته می‌باشد.
اهمیت واکسیناسیون چیست؟
یک سیستم ایمنی سالم به بدن در محافظت از عوامل بیماری‌زایی که باعث عفونت می‌شوند، کمک می‌کند. بیشتر اوقات، این یک سیستم کارآمد است که میکروارگانیسم‌های عامل بیماری را ردیابی می‌کند و از شر آن‌ها خلاص می‌شود؛ اما برخی از عوامل بیماری‌زا که بدن آن‌ها را نمی‌شناسد، ممکن است قبل از مقابله سیستم ایمنی با آن‌ها، باعث بروز عوارض جدی و جبران‌ناپذیری در بدن شوند. واکسیناسیون راهی برای "آموزش" به سیستم ایمنی بدن است که چگونه چنین ارگانیسم‌هایی را بشناسد و در کمترین زمان ممکن، از بین ببرد. درواقع واکسیناسیون شکل مهمی از پیشگیری اولیه است و به ما این امکان را داده است تا بیماری‌هایی را که جان بسیاری از مردم جهان را تهدید می‌کند، کنترل کنیم، مانند: سرخک، فلج اطفال، کزاز، دیفتری، سیاه سرفه، آبله و....
درصورتی‌که واکسن مربوط به یک بیماری را دریافت کنید در بدنتان آنتی‌بادی یا پادتن ضد آن عامل بیماری‌زا ساخته می‌شود. این پادتن‌ها به سیستم ایمنی در شناسایی، خنثی‌سازی و حذف این عوامل، کمک می‌کنند. فایده دیگر واکسیناسیون این است که باعث می‌شود سلول‌های سیستم ایمنی این عوامل بیماری‌زا به یاد داشته باشند و در صورت برخورد مجدد در آینده، به‌سرعت به آن‌ها پاسخ دهند.
واکسن‌ها چگونه عمل می‌کنند؟
واکسن‌ها کار خود را با شبیه‌سازی مواجهه بدن با عامل بیماری‌زا، انجام می‌دهند، شاید بتوان آن را به یک مانور ضد بیماری تعبیر کرد. درواقع آن‌ها بخشی از ساختار این عوامل عفونی را به بدن عرضه می‌کنند تا سیستم ایمنی سلول‌ها و ترکیبات لازم برای مواجهه با آن را در بدن تولید و ذخیره کند. ازجمله ترکیبات به‌کاررفته در تهیه واکسن‌ها عبارت‌اند از:
- - یک پروتئین یا قند ویژه موجود در ساختار عامل بیماری‌زا
- - شکل مرده یا غیرفعال از عامل بیماری‌زا
- - سم ضعیف شده ساخته‌شده توسط عامل بیماری‌زا
- - شکل زنده اما تضعیف‌شده عامل بیماری‌زا
واکسن‌ها معمولاً تزریقی هستند اما اشکال خوراکی برخی از واکسن‌ها نیز موجود است. بیشتر واکسن‌ها شامل دو بخش هستند؛ آنتی‌ژن که به بدن در شناسایی عامل بیماری‌زا کمک می‌کند و قطعه کمکی که باعث پاسخ قوی‌تر سیستم ایمنی به واکسن می‌شود. درواقع همان‌طور که گفتیم، واکسن‌ها از اشکال ضعیف شده یا غیرفعال شده عوامل بیماری‌زا تهیه می‌شوند تا خطری برای فرد به همراه نداشته باشند، در مقابل قطعات کمکی موجود در واکسن باعث می‌شوند که سیستم ایمنی به شکل کارآمدی نسبت به واکسن واکنش دهد.
برنامه واکسیناسیون کشوری از دوران نوزادی تا نوجوانی
همان‌طور که ملاحظه کردید، واکسن‌ها برای سلامت فرد و جامعه بسیار مهم هستند، اما همه آن‌ها بلافاصله پس از تولد داده نمی‌شوند. هر واکسن در یک جدول زمانی به خصوصی تجویز می‌شود و برخی به دوزهای متعدد نیاز دارند. بخشی از برنامه واکسیناسیون ( Vaccination table)، به صورت جهانی است که هدف آن ریشه‌کنی یک بیماری خاص در سطح جهان است؛ بااین‌وجود، هر کشوری می‌تواند برنامه واکسیناسیون منحصر به خود را نیز داشته باشد، زیرا این موضوع ارتباط مستقیمی با شیوع بیماری‌های خطرناک در کشور هدف دارد. در ادامه به‌طور دقیق‌تر این موضوع را برایتان روشن خواهیم کرد.
واکسن‌های بلافاصله بعد از تولد
- واکسن ب ث ژ (BCG)- واکسنی بر ضد بیماری سل است.
- واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)
- واکسن تزریقی هپاتیت B (اولین تزریق - واکسن هپاتیت ب کودکان با وزن تولد کمتر از ۲۰۰۰ گرم چنانچه در وقت مقرر مراجعه نموده باشند در ۴ نوبت (بدو تولد، یک‌ماهگی، دوماهگی و ۶ ماهگی) انجام می‌شود.)
واکسن‌های سن 2 ماهگی
- واکسن پنج‌گانه تزریقی (دیفتری، واکسن کزاز، واکسن سیاه‌سرفه، واکسن هموفیلوس آنفولانزا تیپ B و واکسن هپاتیت B)
- واکسن فلج اطفال خوراکی و تزریقی
واکسن‌های سن 4 ماهگی
- واکسن پنج‌گانه تزریقی
- واکسن فلج اطفال خوراکی و تزریقی
واکسن‌های سن 6 ماهگی
- واکسن پنج‌گانه تزریقی
- واکسن فلج اطفال خوراکی و تزریقی
واکسن‌های سن 12 ماهگی
- واکسن MMR (این واکسن شامل واکسن‌های سرخجه، سرخک و اوریون در هر شات می‌شود)
واکسن‌های سن 18 ماهگی
- واکسن سه‌گانه تزریقی (دیفتری کزاز سیاه‌سرفه)
- واکسن فلج اطفال خوراکی
- واکسن MMR تزریقی
واکسن‌های سن 4 تا 6 سالگی
- واکسن سه‌گانه تزریقی
- واکسن فلج اطفال خوراکی
کودکانی که قبل از یک سال واکسینه نشده‌اند
به دلیل اهمیت بالای تکمیل برنامه واکسیناسیون برای هر فرد، درصورتی‌که کودکی زیر یک سال واکسن‌های خود را دریافت نکرده باشد، برای رساندن او به برنامه واکسیناسیون همسالان، فاصله بین دریافت واکسن‌های سه‌گانه، فلج اطفال و هپاتیت ب را می‌توان کاهش داد به‌شرطی که اصول زیر رعایت گردد:
- - حداقل فاصله بین نوبت واکسن‌های سه‌گانه یک ماه باشد
- - حداقل فاصله بین نوبت واکسن‌های فلج اطفال یک ماه باشد
- - حداقل فاصله بین نوبت اول و دوم هپاتیت ب یک ماه باشد
- - حداقل فاصله بین نوبت دوم و سوم هپاتیت ب دو ماه باشد
- - حداقل فاصله بین نوبت اول و دوم MMR یک ماه باشد
کودکانی که از یک تا شش‌سالگی مراجعه نداشته‌اند
در مورد کودکانی که واکسن‌های یک تا شش‌سالگی را دریافت نکرده‌اند می‌بایست به صورت زیر اقدام شود:
- در نوبت اول واکسن‌های هپاتیت ب، سه‌گانه، فلج اطفال، ب ث ژ و MMR دریافت شود.
- یک ماه بعد واکسن‌های هپاتیت ب، سه‌گانه، فلج اطفال و MMR دریافت شود.
- دو ماه بعد از اولین مراجعه، سه‌گانه و فلج اطفال دریافت گردد.
- هشت ماه تا چهارده ماه از اولین مراجعه، هپاتیت ب، سه‌گانه و فلج اطفال دریافت شود.
- در شش‌سالگی واکسن فلج اطفال و سه‌گانه (با فاصله حداقل یک سال با تزریق قبلی) دریافت گردد.
- توجه کنید که بعد از شش‌سالگی تزریق واکسن سه‌گانه ممنوع است؛ بنابراین درصورتی‌که کودکی تا این سن، واکسن سه‌گانه را دریافت نکرده باشد می‌بایست به‌جای آن از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده نماید.
- درصورتی‌که سن کودک هنگام تزریق یادآور اول سه‌گانه و فلج اطفال، چهار سال یا بیشتر باشد، یادآور دوم لزومی ندارد.
- پس از آخرین نوبت واکسن سه‌گانه بایستی واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان هر ده سال یک‌بار تکرار شود.
- کسانی که به دنبال تزریق ب.ث.ژ جای زخم یا اسکار نداشته‌اند نیاز به تزریق مجدد ب.ث.ژ ندارند.
- چنانچه سن کودک هنگام دریافت اولین نوبت MMR زیر ۱۸ ماهگی باشد به‌شرط آنکه فاصله حداقل یک ماه رعایت شود نوبت دوم در سن ۱۸ ماهگی تزریق می‌گردد و چنانچه پس از ۱۸ ماهگی باشد نوبت دوم با رعایت یک ماه فاصله تزریق گردد.
واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان در سنین 14 تا 16 سالگی
علیرغم دریافت واکسن‌های سه‌گانه یا توأم در سنین قبل از 6 سالگی، می‌بایست در چهار نوبت واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان دریافت شود. نوبت دوم پس از یک ماه، نوبت سوم پس از 6 ماه و نوبت آخر پس از یک سال انجام می‌شود. پس‌ازآن برای حفظ ایمنی، هر ده سال یک‌بار، دوز یادآور دریافت کنند.
آیا واکسن‌ها خطرناک هستند؟
واکسن‌ها ازنظر علم پزشکی، بی‌خطر تلقی می‌شوند. آن‌ها قبل از استفاده بر روی عموم مردم، به‌شدت مورد آزمایش قرار گرفته و دوره‌های مختلفی از مطالعه و تحقیقات را طی می‌کنند. عمده تحقیقات و شواهد نشان می‌دهد که واکسن‌ها بی‌خطر هستند و عوارض جانبی محدودی دارند. عوارض جانبی که به وجود می‌آیند معمولاً خفیف است و خیلی زود برطرف می‌شود. درواقع خطر اصلی زمانی به سراغ شما می‌آید که از واکسن استفاده نکرده باشید. چراکه این گروه از بیماری‌ها عوارض خطرناکی دارند که به‌مراتب بدتر از عوارض جانبی ناشی از دریافت واکسن می‌باشند. در موارد خاصی، نظیر کودکان مبتلا به اختلالات سیستم ایمنی، ممکن است برنامه واکسیناسیون دچار تغییراتی شود که در این مورد پزشک متخصص تصمیم خواهد گرفت.
برخی از عوارض جانبی ناشی از دریافت واکسن که البته بسیاری از آن‌ها به‌ندرت پیش می‌آیند، شامل موارد زیر می‌شود:
- - درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق
- - درد مفاصل در نزدیکی محل تزریق
- - ضعف عضلانی
- - تب
- - اختلالات خواب و خستگی
- - از دست دادن حافظه
- - فلج کامل عضلات در ناحیه خاصی از بدن یا تشنج
- - از بین رفتن شنوایی یا بینایی
در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا در کودک خود، با پزشک مشورت کنید.
جدول زمان بندی واکسیناسیون ( Vaccination table )
.jpeg)
داروخانه تهران
برای ثبت دیدگاه، ابتدا وارد حساب کاربری خود شوید